Ημερήσια εκδρομή διαδρομή Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών Ναύπλιο - Άστρος - Τεγέα 17-08-2014: {Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών}
~** Η μονή Αγίου Νικολάου των Βαρσών είναι η πρώτη που συναντάει κανείς, όταν ανεβαίνοντας από την παλιά εθνική οδό και τον Αχλαδόκαμπο της Αργολίδας, εισέρχεται στο έδαφος της Αρκαδίας. Είναι κτισμένη στις βορειοδυτικές απολήξεις του Παρθενίου όρους, πάνω σε πλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουτρούφι. Προς τα βορειοανατολικά και την Αργολίδα υψώνονται το Γκορτσούλι, το Στρογγυλοβούνι και η Αρμενιά και στο βάθος ο κάμπος της Μηλιάς και το όρος Αρτεμίσιο.
~ Η μονή απέχει από την Τρίπολη 12 χιλιόμετρα και βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι. Στο δρόμο από το Νεοχώρι προς τη μονή Βαρσών στα δεξιά δεσπόζει το όρος Σαμαράδες και στα αριστερά το όρος Αγιάννη, στους πρόποδες του οποίου διακρίνονται τα ερείπια του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, που καταστράφηκε επί Τουρκοκρατίας. Συνεχίζοντας την ίδια πορεία, φτάνουμε σε διάσελλο, όπου συναντάμε ναό τιμώμενο στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Δεξιά προβάλλει όρος, που από τους ντόπιους αποκαλείται Ψηλή Ράχη και στα αριστερά το πρόβουνο του Παρθενίου όρους, Κουτρούφι, στην παρειά του οποίου έχει ανεγερθεί η Μονή.
Φωτογραφίες από Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών κοντά στο Νεοχώριον Αρκαδίας 18-08-2014 :
~** ΟΝΟΜΑΣΙΑ
~ Η ονομασία «Βάρσες» προήλθε, σύμφωνα με μία εκδοχή, κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας, από παρανόηση της λέξης «Δασών» που έγινε από τους Φράγκους «Βασών» για να καταλήξει «Βα(ρ)σών» με την προσθήκη του «ρ». Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η λέξη είναι σύνθετη:Bar=έχει son=νερό, δηλαδή τόπος που έχει νερό.
~ Πράγματι στο μοναστήρι υπάρχει πηγή, από την οποία αρδεύεται η μονή μέχρι σήμερα. Το νερό πηγάζει κάτω από το ιερό βήμα του καθολικού του Αγίου Νικολάου. Η είσοδος της πηγής, που βρίσκεται βόρεια του καθολικού και σε κατώτερο επίπεδο, όπως και το πέρασμά της, έχουν λαξευτεί στο φυσικό βράχο. Παλαιότερα η πηγή αυτή ανέβλυζε πολύ νερό και οι μοναχοί πότιζαν πολλά περιβόλια που διατηρούσαν κάτω από το μοναστήρι.
~** ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
~ Σε απογραφή των Ενετών το 1700 αναγράφεται ότι η μονή είχε 5 «οικίας ή κέλλας», 40 αμπελώνες χέρσους, 3 βοσκότοπους.
~ Κατά τα Ορλωφικά καταστράφηκαν μεγάλα τμήματα της μονής και κάηκαν πολύτιμα έγγραφα, τα οποία παρείχαν πληροφορίες για την ίδρυση και την ιστορική πορεία της μονής. Για το γεγονός αυτό πληροφορούμαστε από έγγραφο του Ηγουμένου Σάββα το έτος 1833.
~ Το 1798 ανανεώνεται η σταυροπηγιακή αξία της μονής από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄.
~ 1803: Ενταφιάζεται στη μονή το σώμα του νεομάρτυρα Δημητρίου, που τον αποκεφάλισαν στην Τρίπολη στις 14 Απριλίου 1803.
~ 1 Φεβρουαρίου 1819: Ο ηγούμενος Συμεών συνεισφέρει στην Φιλική Εταιρεία 22 φλώρια.
~ 1821: Σε απάντηση της 15ης Ιουνίου 1833 του ηγουμένου Βαρσών Σάββα προς τη Βασιλική Νομαρχία Αρκαδίας, αναγράφεται η θέση και η ιστορία της μονής. Αναφέρεται ότι η μονή αποτελεί σταυροπήγιο και ότι σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε «παρά του αυταδέλφου Αγίου Ανδρέου και Θεοδώρου Κομιτάδων κατοίκων της (Κωνσταντίνου)πόλεως τα δε αξιόπιστα έγγραφα επυρπολήθησαν εις την πρώτην επανάστασιν του έτους 1770…».
~ Αύγουστος 1825: Ύστερα από την αποτυχημένη απόπειρα του Φαβιέρου για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, το τμήμα του Τσόκρη και του Λόντου κατέφυγε στη μονή. Εκεί οι αγωνιστές στρατοπέδευσαν και χρησιμοποίησαν τη μονή ως ορμητήριο για συμπλοκές με τον Ιμπραήμ.
~ 1932: Η μονή διαθέτει μόνο δέκα μοναχούς, ενώ 25 χρόνια πριν είχε τριάντα πέντε μοναχούς.
~ 1944: Στις 20 Ιουλίου σφαγιάστηκε ο Ηγούμενος Γερμανός Παπαδόπουλος από τους Συμμορίτες, πλησίον του χωριού Καρδαρά.
~ Η μονή γιόρταζε, για άγνωστο λόγο, εκτός από τον άγιο Νικόλαο και τον άγιο Κωνσταντίνο. Σε αυτή τη γιορτή της άνοιξης μαζεύονταν οι κάτοικοι από τα γύρω χωριά και οι ανύπαντροι διάλεγαν εκείνη την γιορτινή μέρα του Μάη τη γυναίκα που θα έπαιρναν.
~** ΦΑΣΕΙΣ / ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ
~ Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Βαρσών είναι από τα παλαιότερα του Μοριά. Η αρχαιότερη μνεία της μονής (23 Φεβρουαρίου 1089) βρίσκεται στον υπ’ αριθ. 180 κώδικα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο φύλλο 176α . Η χρονολογία ίδρυσης της μονής κατά την παράδοση και κατά την επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στην είσοδο του νάρθηκα, είναι το έτος ΑΛ (=1030). Ας σημειωθεί όμως ότι η από γεννήσεως Χριστού χρονολόγηση δεν εφαρμοζόταν από τους βυζαντινούς και είναι πολύ νεώτερη.
~ Εάν αποδεχτούμε ως ορθή την ταύτιση της μονής του Αγίου Νικολάου της Βάλτας από τον Ν. Βέη, στο χειρόγραφο κώδικα 180 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας προς τη μονή του Αγίου Νικολάου Βαρσών, έχουμε μνεία της μονής αυτής το 1089. Σύμφωνα με την μεταγενέστερη επιγραφή του νάρθηκα, η μονή ιδρύθηκε ακόμα παλιότερα, το 1030. Η σύμπτωση πάντως των δύο αυτών πηγών επιτρέπει την υπόθεση ύπαρξης μονής τον 11ο αιώνα, από το οποίο δεν διατηρείται τίποτε.
~ Δεύτερη μνεία της μονής έχουμε σε ελλιπή επιγραφή, πάνω σε κιονίσκο, η οποία είναι αποδοσμένη σε πεζό λόγο και αναφέρει τα μοναστηριακά κτήματα ενός μετοχιού της μονής στο θέμα του Αρακλόβου (το ομώνυμο κάστρο βρίσκεται στην θέση Χρυσούλι πάνω από το χωριό Μίνθη Ζαχάρως στην Ηλεία. Πιθανώς η επιγραφή αυτή να αναφέρεται στη Σκήτη του Αγίου Νικολάου που σώζεται και σήμερα, πάνω από τον Αλφειό και γίνεται λόγος για κατοχύρωση κτήσης από αφιέρωση στη μονή Βρασών, η οποία πιθανώς λόγω αναγραμματισμού είναι η μονή Βαρσών. Ο μελετητής Ν. Βέης θεωρεί ότι η επιγραφή μπορεί να αναχθεί σε εποχή παλαιότερη του 15ου αιώνα. Στα χρυσόβουλα του Μυστρά και σε ανάλογα επιγραφικά χαράγματα, βρίσκονται παρεμφερείς τύποι κατοχύρωσης αφιερώσεων και κτήσεων την περίοδο του 13ου και 14ου αιώνα. Η αναφορά σε μετόχι της μονής Βαρσών και μάλιστα εκτός των στενών γεωγραφικών της ορίων, η οποία μπορεί να χρονολογηθεί στον 14ο-15ο αιώνα, παρέχει ένα σημαντικό στοιχείο για τη λειτουργία της μονής αυτή την εποχή.
~ Άλλη επιβεβαίωση της παλαιότητας της μονής έχουμε από σιγίλλιο του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου Β΄, το Μάϊο του 1594, αλλά επειδή είχε υποστεί μεγάλη φθορά, εκδόθηκε νέο σιγίλλιο που βρίσκεται στο αρχείο της μονής, σε περγαμηνή διαστάσεων 0,352 x 0,275 μ. Από το σιγίλλιο αυτό φαίνεται ότι η μονή ήταν ανέκαθεν σταυροπηγιακή (είχε δηλαδή στα θεμέλιά της σταυρό που οι κτήτορές της παρέλαβαν από το Πατριαρχείο), αλλά κάποια εποχή ερημώθηκε. Σύμφωνα με το ίδιο σιγίλλιο -δεν αναφέρεται ακριβής ημερομηνία- η μονή κάποια στιγμή -από το 1460 έως το 1594- ανακαινίσθηκε και απέκτησε 17 μοναχούς.
~ Πότε καταστράφηκε το βυζαντινό μοναστήρι του 11ου αιώνα παραμένει άγνωστο. Ερειπώθηκε ή έγινε μια ξαφνική καταστροφή του ναού ή ολόκληρης της μονής; Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι ξανακτίστηκε πάλι μέσα στη βυζαντινή περίοδο. Άλλοι μιλούν για το τέλος του 16ου αιώνα, όπως μας πληροφορεί επιγραφή για τα κελλιά, οπότε κτίστηκε μαζί και ο ναός, αφού η πλάκα εντοιχίστηκε στο ιερό του. Ο Ν. Μουτσόπουλος θεωρεί το ναό κτίσμα των αρχών του 17ου αιώνα, ενώ ο Τ. Γριτσόπουλος τον θεωρεί σύγχρονο με το κτίσιμο των κελλιών (1597).
~ Συμπερασματικά από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, παραμένει αναπάντητο το ερώτημα αν η μονή του Αγίου Νικολάου της Βάλτας του 1089 και η βυζαντινή μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών είναι η ίδια μονή, εμφανιζόμενη με δύο επωνυμίες, περίπου στην ίδια θέση και αφιερωμένες στον ίδιο άγιο. Η Βάλτα ετυμολογικά παραπέμπει στη λέξη «βάλτος», που όντως υπάρχει στην περιοχή, ενώ οι Βάρσες στο σιγίλλιο του 1594 αναφέρονται ως βουνό, στοιχείο που δείχνει ότι η επωνυμία της μονής στις αναφερθείσες περιπτώσεις δεν συμπίπτει. Ωστόσο, είναι δυνατόν τα δύο μοναστήρια να σχετίζονται μεταξύ τους και το αρχικό μοναστήρι, ύστερα από εγκατάλειψη σε δύσκολη περίοδο, να εμφανίστηκε σε μεταγενέστερη εποχή πάλι αφιερωμένο στον ίδιο άγιο, αλλά με παραλλαγμένη επωνυμία.
~ Η παραλλασσόμενη επωνυμία πιθανώς προϋποθέτει διάλυση και ερήμωση της μονής για μακρύ χρονικό διάστημα, ώστε να λησμονηθεί η αρχική επωνυμία της. Από την επιγραφή στον κιονίσκο και την αναφορά στο μετόχι της μονής μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι την περίοδο ως τα μέσα περίπου του 15ου αιώνα η μονή λειτουργούσε ως μονή Βρασών, γεγονός που δείχνει ότι η μετονομασία είχε συντελεστεί και ότι το όνομα του αγίου -προφανώς διατηρημένο στην παράδοση ή ως τοπωνύμιο της περιοχής- ξαναδόθηκε στο μοναστήρι. Εντελώς αδιευκρίνιστο παραμένει εάν η μονή κατείχε πάντοτε την ίδια θέση που έχει και σήμερα ή το αρχικό μοναστήρι βρισκόταν αλλού.
~** ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
~ Η πόρτα της μονής, η κύρια είσοδος, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά και οδηγεί μέσα από το καμαροσκέπαστο «διαβατικό», στο προαύλιο του Αγίου Νικολάου. Ο φρουριακός χαρακτήρας της μονής είναι έκδηλος, καθώς η μονή οργανώνεται σε διάφορα επίπεδα λόγω της μορφολογικής διαμόρφωσης του εδάφους.
~ Οι αυλές χωρίζονται σε τρία επίπεδα – βαθμίδες. Στο βόρειο μέρος (δεξιά του εισερχόμενου) υπάρχει τριώροφη πτέρυγα, στην οποία βρίσκονται η Τράπεζα, το Αρχονταρίκι και το Δεσποτικό. Επίσης, τριώροφη πτέρυγα υψώνεται και στα δυτικά, όπου βρίσκεται το Ηγουμενείο και οι κοιτώνες των μοναχών. Γύρω τα διάφορα κτήρια σχηματίζουν ένα παραλληλόγραμμο. Στο μεσαίο επίπεδο οικοδομήθηκε το καθολικό, ο ναός του Αγίου Νικολάου, παράλληλα προς τον αναλημματικό τοίχο. Παχύ ασβεστοκονίαμα, έχει καλύψει την τοιχοποιία του ναού.
2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ
~ Το πρώτο καθολικό της μονής διατηρήθηκε μέχρι και τον 15ο αιώνα. Μαρτυρία για το ναό αυτό υπάρχει στον υπ’ αρ. 180 Κώδικα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (έτος 1089). Μετά την καταστροφή του κτίστηκε το σημερινό καθολικό, το οποίο ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Όπως προαναφέρθηκε, ο Ν. Μουτσόπουλος πιστεύει ότι το καθολικό χρονολογείται στις αρχές του 17ου αιώνα, ενώ ο Τ. Γριτσόπουλος το θεωρεί σύγχρονο με το κτίσμα των κελλιών (1597). Ο ναός έχει εσωτερικές διαστάσεις: 9,60 x 6,61 μ. Ο νάρθηκάς του είναι νεότερης κατασκευής, έχει διαστάσεις: 3.00 x 5.90 μ. και στεγάζεται με ημικυλινδρικό θόλο.
~ Το ιερό βήμα στεγάζει καμάρα σχηματιζόμενη από την προέκταση της ανατολικής ημικυλινδρικής κεραίας του σταυρού, ενώ τα διαμερίσματα της πρόθεσης και του διακονικού καλύπτονται με ημικυλινδρικούς θόλους, των οποίων ο άξονας βαίνει παράλληλα προς τον άξονα του ναού. Ο ναός φέρει τρεις τρίπλευρες αψίδες ιερού. Η κατασκευή στο ιερό προδίδει διαφορετική εποχή.
~ Ο τρούλος του ναού εγγράφεται εντός ορθογωνίου, του οποίου οι πλευρές ποικίλουν ως προς τις διαστάσεις· τα τέσσερα γωνιακά διαμερίσματα του ναού, διαστάσεων 1,35/1,40Χ1,93μ., καλύπτονται με ελλειψοειδείς ασπίδες επί λοφίων. Ο τρούλος δεν διατηρεί πλέον την αρχική του μορφή. Σε φωτογραφία των μέσων του περασμένου αιώνα, η οποία βρίσκεται στο αρχείο της μονής, διακρίνεται ο τρούλος πριν επιχριστεί με παχύ ασβεστοκονίαμα, καθώς και τα κελλιά της δυτικής πτέρυγας πριν την ανακατασκευή.
~ Σε επίσκεψη του, το 1948, στο χώρο της μονής, ο Ν. Μουτσόπουλος διαπίστωσε ότι το καθολικό δεν είχε επιχριστεί για δεύτερη φορά και μάλιστα το τύμπανο του οκταγωνικού τρούλου διέσωζε τη δομή του από ισόδομους ορθογώνιους ασβεστόλιθους και τη χαρακτηριστική οδοντωτή ταινία, κατά τα σημεία του ορίζοντα και λίγο πιο κάτω από την κορυφή των ορθογωνίων ανοιγμάτων. Το γείσο του τυμπάνου του τρούλου κοσμούσε διπλή σειρά οδοντωτών ταινιών, από τις οποίες η ανώτερη εξείχε. Το 1958 ο ναός είχε καλυφθεί εξ ολοκλήρου με παχύ ασβεστοκονίαμα, γεγονός που επέφερε αλλοίωση στη μορφή του. Η νότια πλευρά του ναού, που είναι πλησιέστερη προς τους υπερκείμενους βράχους, έχει διατηρήσει την αρχική της διαμόρφωση.
~ Η κάλυψη του κυρίως ναού ακολουθεί το κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας εφαρμοζόμενο σύστημα, κατά το οποίο η δικλινής στέγη, που καλύπτει την ανατολική και δυτική κεραία του σταυρού, συνεχίζεται καλύπτοντας και τα γωνιαία διαμερίσματα. Από την δικλινή αυτή στέγαση εξέχει μόνο η εγκάρσια κεραία του σταυρού, που καλύπτεται επίσης με δικλινή στέγη. Το τέμπλο του ναού χρονολογείται στον 17ο ή 18ο αιώνα και είναι λαϊκής τέχνης.
~ Συγκρίνοντας τις εσωτερικές διαστάσεις του καθολικού του Αγίου Νικολάου με ναούς του σύνθετου τετρακιόνιου τύπου της Γορτυνίας, παρατηρείται ότι σε γενικές γραμμές αυτοί οι ναοί παρουσιάζουν μεταξύ τους μεγάλη ομοιότητα. Ιδιαίτερα το καθολικό της Νέας Μονής Φιλοσόφου έχει τις ίδιες περίπου διαστάσεις: 9.20 x 6.40μ., όμως εμφανίζει ορισμένες παραλλαγές ιδίως στην εξωτερική διαμόρφωση των κογχών της πρόθεσης και του διακονικού, οι οποίες εγγράφονται στο πάχος της ανατολικής τοιχοποιίας. Η κυκλική επίσης διαμόρφωση του τυμπάνου του τρούλου της Νέας Μονής Φιλοσόφου προδίδει μεταγενέστερη εποχή της κατασκευής του οκταγωνικού τυμπάνου του Αγίου Νικολάου.
ΓΛΥΠΤΙΚΗ
~ Στις κόγχες του καθολικού και σε άλλα σημεία του έχουν εντοιχιστεί ατάκτως διάφορα τμήματα από αρχαιότερο βυζαντινό ή άλλο κτίσμα (spolia): ανάγλυφα θωράκια, κιονίσκοι και επίκρανα κιόνων από ψαμμίτη, ανάγλυφα με παραστάσεις, με επιγραφές, με χρονολογίες, αλλά και κεραμεικά πινάκια (σκυφία). Το υλικό αυτό και άλλο, διάσπαρτο στα κελλιά και στο προαύλιο, χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο (κυρίως 11ος -13ος αιώνας) και βεβαιώνει την ύπαρξη προγενέστερου ναού, αν όχι στην ίδια θέση που έχει κτισθεί το σημερινό καθολικό, τουλάχιστον σε κοντινή στη μονή θέση.
~ Επίσης, στο χώρο της μονής έχουν εντοπιστεί αρχαία μέλη: πωρολιθική επιτύμβια στήλη εντοιχισμένη στο νότιο τοίχο του καθολικού, καθώς και δύο ιωνικά κιονόκρανα, στο ένα εκ των οποίων στηρίζεται κίονας του κυρίως ναού.
ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
~ Οι τρεις ημικυκλικές κόγχες του ιερού βήματος, της πρόθεσης και του διακονικού διαμορφώνονται εξωτερικά τρίπλευρες. Στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος και στο πλαίσιο του παραθύρου, στο ανώτερο σημείο του αριστερού τμήματος, ύψους 0,56μ., υπάρχει επιγραφή από πέντε στίχους χαραγμένη σε ψαμμίτη.
~ Δυστυχώς, λόγω της θέσης στην οποία βρίσκεται εντοιχισμένη η επιγραφή, δεν είναι εφικτό να αναγνωστεί το τέλος του τρίτου και του πέμπτου στίχου. Η επιγραφή πάντως γράφτηκε προ της εντοιχίσεως του αναγλύφου, στην θέση αυτή ή σε άλλη θέση. Αυτό συμπεραίνουμε εκτός των άλλων και από το ότι οι στίχοι της επιγραφής βρίσκονται σε κατακόρυφη θέση και όχι σε οριζόντια. Συνεπώς το τμήμα τουλάχιστον της κόγχης του Ιερού Βήματος πρέπει να είναι μεταγενέστερο του 1597.
~** ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ
~ Στον κυρίως ναό το εικονογραφικό πρόγραμμα χωρίζεται σε τρεις οριζόντιες ζώνες. Στην πρώτη ζώνη από κάτω, στους μακρούς και το δυτικό τοίχο απεικονίζονται ολόσωμοι ιεράρχες, προφήτες, απόστολοι, ασκητές, κλπ. Στη δεύτερη ζώνη εικονίζονται μαρτύρια αγίων. Στο δυτικό τοίχο το «Πάσα Πνοή» ιδιαίτερα εκτεταμένο, στον βόρειο τοίχο παραστάσεις από τον βίο και τα θαύματα του τιμώμενου αγίου Νικολάου. Επί των πεσσών διάφορες μορφές και στηθάρια. Την τρίτη ζώνη καταλαμβάνει ο Ακάθιστος Ύμνος. Στις σταυροκαμάρες, παραστάσεις από τον Βίο και τα Θαύματα του Ιησού.
~ Τα συνήθη θέματα έχουν τη θέση τους στους χώρους του ιερού κατά ζώνες. Σε σχετικά καλή κατάσταση διατηρούνται θέματα της Παλαιάς Διαθήκης, μορφές ιεραρχών και αποστόλων σε ποικίλες στάσεις μέσα στις κόγχες, στους τοίχους, στους θόλους και στους πεσσούς, αλλά και μαρτύρια αγίων. Στον τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας, που περιβάλλεται από διακοσμητική ζώνη και στην κεντρική αψίδα η Πλατυτέρα ένθρονη.
~ Η κατάσταση των τοιχογραφιών που χρονολογούνται τον 16ο - 17ο αιώνα είναι καλή, αν και έχουν καλυφθεί με στρώμα αιθάλης και έχουν δεχτεί κατά καιρούς επιζωγραφίσεις και νεότερες επιδιορθώσεις. Ορισμένες περιοχές των τοιχογραφιών, κυρίως στο κατώτερο τμήμα τους, έχουν επιχριστεί με βερνίκι, το οποίο εμφανίζει έντονη οξείδωση. Τέλος, σχεδόν όλες οι τοιχογραφημένες επιφάνειες φέρουν άλατα.
~ Το καλοκαίρι του 1999 πραγματοποιήθηκαν ορισμένες εργασίες συντήρησης στο ανώτερο τμήμα των τοιχογραφιών.
ΕΓΓΡΑΦΑ
~ Από το σωζόμενο αρχείο και τον κώδικα της μονής έχουμε διαδοχικές μαρτυρίες της μοναχικής αδελφότητας κατά τον 18ο αιώνα, τόσο στη φροντίδα συντηρήσεως όσο και στην αύξηση των κτιριακών συγκροτημάτων, αλλά και ζητημάτων εσωτερικής φύσεως. Στη μονή υπάρχουν χειρόγραφα του 1700-1800, σιγίλλια πατριαρχών και τουρκικά. Επίσης, η μονή διαθέτει 25-30 συντηρημένα παλαιά βιβλία με καταλόγους των μοναχών και της κτηματικής περιουσίας της μονής. Ανάμεσα στα 381 έγγραφα της μονής Βαρσών υπάρχουν πάρα πολλά με πρακτικά δημοπρασιών. Γενικά το μοναστήρι είχε πολλούς πλειστηριασμούς και εκποιήσεις κτημάτων του.
~ Από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που μας δίνουν τα έγγραφα των Γ.Α.Κ. είναι και η έκθεση του μηχανικού της Οδοποιΐας Τριπόλεως Α. Μομφεράτου: πρόκειται για έναν πρόχειρο προϋπολογισμό δαπανών για την ανακαίνιση πρώτα ενός μετοχιού της μονής Βαρσών στην Τρίπολη, με αναλυτική καταχώρηση και σχεδιάγραμμα πρόσοψης και κάτοψης της διώροφης κατοικίας του, με ημερομηνία 15 Αυγούστου 1850 και για έναν προϋπολογισμό δαπανών για την επισκευή της μονής, στον οποίο καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια τα κτίρια, όπως διατηρούνταν κατά το έτος 1852.
ΚΕΙΜΗΛΙΑ
~ Στη μονή Αγ. Νικολάου Βαρσών φυλάσσονται φορητές εικόνες, ιερά άμφια και λείψανα αγίων, όπως των νεομαρτύρων Δημητρίου και Παύλου, πολιούχων Τριπόλεως. Επίσης, φυλάσσονται:
α) Τμήμα τιμίας κάρας της αγίας Παρασκευής, που φυλάσσεται σε αργυρή λειψανοθήκη που φέρει την χρονολογία «1689».
β) Τμήμα του ιερού λειψάνου του ποδός του μικρότερου σε ηλικία μάρτυρα Αγίου Κηρύκου, ο οποίος μαρτύρησε σε ηλικία τριών ετών μαζί με τη μητέρα του, την Ιουλίττα.
γ) Τεμάχιο του ιερού λειψάνου του αγίου Νικηφόρου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.
δ) Τεμάχια ιερών λειψάνων διαφόρων μαρτύρων της Εκκλησίας, όπως των αγίων: Τρύφωνα, Γεωργίου, Χαραλάμπους κ.ά. σε δύο μικρές λειψανοθήκες.
ε) Λείψανα των «εν τη Ιερά Λαύρα του Αγίου Σάββα αναιρεθέντων πατέρων» φυλασσόμενα σε ξύλινη λειψανοθήκη.
στ) Τεμάχιο ιερού λειψάνου της αγίας μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας, το οποίο διεσώθη από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο ναό της αγίας στην Τρίπολη κατά το έτος 1987.
~ ** ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αντωνακάτου Ντ.- Μαύρος Τ., Ελληνικά Μοναστήρια, Πελοπόννησος, Μονές Αρκαδίας, τ. Β΄, Αθήνα 1979, σ. 31-38.
- Ν. Βέης, «Βυζαντιναί Επιγραφαί Γορτυνίας», Βυζαντινά Χρονικά , 1904, σ.66.
- Γριτσόπουλος T. A., «Η Εκκλησία της Πελοποννήσου μετά την Άλωσιν», E.E.B.Σ. 29 (1959), σ. 302-306.
- Γριτσόπουλος Τ. Α., «Τα Μοναστήρια της Αρκαδίας», Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965, σ. 177-178.
- Κόντη Β., «Ιστορική Γεωγραφία της Αρκαδίας (395 –1209)», Σύμμικτα 6 (1985), σ. 111-112.
- Λέκκος Ε. Π., Τα Μοναστήρια του Ελληνισμού, τ. Β΄, Αθήνα 1998, σ. 70.
- Μουτσόπουλος Ν.Κ., Αι παρά την Τρίπολιν μοναί Γοργοεπηκόου, Βαρσών και Επάνω Χρέπας, Ε.Ε.Β.Σ., έτος ΚΘ΄, 1959, σ. 416-435.
- Παπαγιάννης Αθ., Ιστορία της Νεστάνης Αρκαδίας, τ. 1, Αθήνα 2001, σ. 285-288.
- Σαραντάκης Π., Αρκαδία, τα μοναστήρια και οι εκκλησίες της, Οδοιπορικό 10 αιώνων , Αθήνα 2000, σ. 31-34.
- Αρχ. Χρυσοστόμου Σκλήφα Ηγουμένου, Η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου των Βαρσών, Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας, Τρίπολη 1996.
2.- Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς
3.- Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου Σίντζας
4.- Ιερά Μονή Άγιου Νικόλαου Καλτεζών
5.- Ιερά Μονή Γοργοεπηκόου Νεστάνης
6.- Ιερά Μονή Παναγίας Αρτοκώστα
7.- Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας
8.- Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου
9.- Ιερά Μονή Παναγίας Ελώνης
10.- Ιερά Μονή Παναγίας Κανδύλας
11.- Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσας Βλαχέρνας
12.- Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου Μαλεβής
13.- Ιερά Μονή Λουκούς (Μεταμόρφωσης του Σωτήρος).-
****
*** VIDEO .... Από ημερήσια εκδρομή 17-08-2014 :
1~ Κήρυγμα στον Ι Ν Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας 17/08/2014 : http://youtu.be/mwqNWSyECL8 ,
2~ Εκδρομή και ενημέρωση με 17/8/2014 : http://youtu.be/KoXpJ79FKLY ,
3~ ΕΚΔΡΟΜΉ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΚΑΙ ΣΧΌΛΙΑ 17/8/2014: http://youtu.be/DRWslJHcXcc ,
4~ Εκδρομή και όμορφες ενημερώσεις 17/8/2014 : http://youtu.be/kxVu66hgiNc ,
ΤΕΓΕΑ Αρκαδίας :
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
*** ΝΑΥΠΛΙΟ : σε λίγες γραμμές ,.....2014
~ Ένας τόπος ξεχωριστός, μυστικιστικός, ευλογημένος, γεμάτος φυσικές ομορφιές και πολιτισμό, που αιώνες τώρα, συνεχίζει να ανθίζει και να γοητεύει κάθε επισκέπτη, που χωρίς να το αντιλαμβάνεται, μυείται στο Κάλλος, την Αρμονία, αλλά και στο Όνειρο που μπροστά του γίνεται πραγματικότητα. Ο τόπος του είναι αυθεντικός και αυτή είναι η μαγεία της αναζήτησης, του κάθε οδοιπόρου που θα επισκεφθεί το Ναύπλιο.
~ Ο γιος του Ποσειδώνα, ο Ναύπλιος, το έχτισε δίνοντας το όνομά του και η μνήμη αυτή ήταν ο πρώτος κρίκος στη μεγάλη πολιτιστική αλυσίδα της Ιστορίας του, που δεν φτάνουν τα 850 σκαλοπάτια του Κάστρου του Παλαμηδίου για να την μετρήσουν.
~ Η «Νάπολη της Ανατολής» όπως το ονόμασαν οι Ενετοί θαλασσοκράτες, άπλωσε τις ρίζες της, με σεβασμό στην ιστορικότητά του και το σημερινό Ναύπλιο, πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδος το 1828, με την άφιξη του Καποδίστρια, εξακολουθεί να κοσμείται με όλα τα παραδοσιακά του στοιχεία, ανέγγιχτα από το χρόνο.
~ Το σημείο αναφοράς της πόλης, το Μπούρτζι, συνεχίζει να κρατά ζωντανούς τους θρύλους, πολυφωτισμένη παρουσία στον Αργολικό Κόλπο, χτισμένο πάνω στο μικρό νησάκι των Αγίων Θεοδώρων.
~** Η μονή Αγίου Νικολάου των Βαρσών είναι η πρώτη που συναντάει κανείς, όταν ανεβαίνοντας από την παλιά εθνική οδό και τον Αχλαδόκαμπο της Αργολίδας, εισέρχεται στο έδαφος της Αρκαδίας. Είναι κτισμένη στις βορειοδυτικές απολήξεις του Παρθενίου όρους, πάνω σε πλαγιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Κουτρούφι. Προς τα βορειοανατολικά και την Αργολίδα υψώνονται το Γκορτσούλι, το Στρογγυλοβούνι και η Αρμενιά και στο βάθος ο κάμπος της Μηλιάς και το όρος Αρτεμίσιο.
~ Η μονή απέχει από την Τρίπολη 12 χιλιόμετρα και βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι. Στο δρόμο από το Νεοχώρι προς τη μονή Βαρσών στα δεξιά δεσπόζει το όρος Σαμαράδες και στα αριστερά το όρος Αγιάννη, στους πρόποδες του οποίου διακρίνονται τα ερείπια του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, που καταστράφηκε επί Τουρκοκρατίας. Συνεχίζοντας την ίδια πορεία, φτάνουμε σε διάσελλο, όπου συναντάμε ναό τιμώμενο στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Δεξιά προβάλλει όρος, που από τους ντόπιους αποκαλείται Ψηλή Ράχη και στα αριστερά το πρόβουνο του Παρθενίου όρους, Κουτρούφι, στην παρειά του οποίου έχει ανεγερθεί η Μονή.
Φωτογραφίες από Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών κοντά στο Νεοχώριον Αρκαδίας 18-08-2014 :
Η ονομασία των Βαρσών είναι παλιά.
Πιθανόν έχει ρίζα σλάβικη, που σχετίζεται με το νερό. Πρώτη αναφορά της μονής
βρίσκεται σε κώδικα του 11ου αιώνα, με την ονομασία «Άγιος
Νικόλαος της Βάλτας».
~ Αργότερα, μετά τον 15ο αιώνα, τη
βρίσκουμε αναγραμμένη σε μαρμάρινη επιγραφή στη βιβλιοθήκη της Δημητσάνας ως
μονή «Βρασόν». Δεν μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα ότι το «Βάλτα» θα ήταν η
πρώτη ονομασία της μονής, που είχε σχέση με την βαλτώδη έκταση, την κοντινή στον
Άγιο Νικόλαο ή αν ήταν μια παραλλαγή όμοιας ρίζας με τη «Βαρσών». Ο βάλτος
αυτός υπάρχει έως και σήμερα και σχεδόν όλο το καλοκαίρι κρατάει ποσότητα νερού.
Το έλος είναι γνωστό με την ονομασία «Μοναστηριακή λίμνη». Στα χειρόγραφα του
αρχείου της Μονής του 1974 υπάρχει μικρός κώδικας με τον τίτλο: «ΚΟΝΔΗΚΑΣ ΤΗΣ
ΑΓΙΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΑΥΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙU ΝΙΚΟΛΟΟΥ ΔΑCΟΝ». Κάποτε λεγόταν «Μονή των
Δασών», γιατί στην περιοχή υπήρχε μεγάλο δάσος, το οποίο καταστράφηκε από
τον Ιμπραήμ και κάηκε ολοσχερώς, όπως και τα δάση του παρακειμένου όρους
Αρτεμισίου.~ Η ονομασία «Βάρσες» προήλθε, σύμφωνα με μία εκδοχή, κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας, από παρανόηση της λέξης «Δασών» που έγινε από τους Φράγκους «Βασών» για να καταλήξει «Βα(ρ)σών» με την προσθήκη του «ρ». Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η λέξη είναι σύνθετη:Bar=έχει son=νερό, δηλαδή τόπος που έχει νερό.
~ Πράγματι στο μοναστήρι υπάρχει πηγή, από την οποία αρδεύεται η μονή μέχρι σήμερα. Το νερό πηγάζει κάτω από το ιερό βήμα του καθολικού του Αγίου Νικολάου. Η είσοδος της πηγής, που βρίσκεται βόρεια του καθολικού και σε κατώτερο επίπεδο, όπως και το πέρασμά της, έχουν λαξευτεί στο φυσικό βράχο. Παλαιότερα η πηγή αυτή ανέβλυζε πολύ νερό και οι μοναχοί πότιζαν πολλά περιβόλια που διατηρούσαν κάτω από το μοναστήρι.
~ Σε απογραφή των Ενετών το 1700 αναγράφεται ότι η μονή είχε 5 «οικίας ή κέλλας», 40 αμπελώνες χέρσους, 3 βοσκότοπους.
~ Κατά τα Ορλωφικά καταστράφηκαν μεγάλα τμήματα της μονής και κάηκαν πολύτιμα έγγραφα, τα οποία παρείχαν πληροφορίες για την ίδρυση και την ιστορική πορεία της μονής. Για το γεγονός αυτό πληροφορούμαστε από έγγραφο του Ηγουμένου Σάββα το έτος 1833.
~ Το 1798 ανανεώνεται η σταυροπηγιακή αξία της μονής από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄.
~ 1803: Ενταφιάζεται στη μονή το σώμα του νεομάρτυρα Δημητρίου, που τον αποκεφάλισαν στην Τρίπολη στις 14 Απριλίου 1803.
~ 1 Φεβρουαρίου 1819: Ο ηγούμενος Συμεών συνεισφέρει στην Φιλική Εταιρεία 22 φλώρια.
~ 1821: Σε απάντηση της 15ης Ιουνίου 1833 του ηγουμένου Βαρσών Σάββα προς τη Βασιλική Νομαρχία Αρκαδίας, αναγράφεται η θέση και η ιστορία της μονής. Αναφέρεται ότι η μονή αποτελεί σταυροπήγιο και ότι σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε «παρά του αυταδέλφου Αγίου Ανδρέου και Θεοδώρου Κομιτάδων κατοίκων της (Κωνσταντίνου)πόλεως τα δε αξιόπιστα έγγραφα επυρπολήθησαν εις την πρώτην επανάστασιν του έτους 1770…».
~ Αύγουστος 1825: Ύστερα από την αποτυχημένη απόπειρα του Φαβιέρου για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, το τμήμα του Τσόκρη και του Λόντου κατέφυγε στη μονή. Εκεί οι αγωνιστές στρατοπέδευσαν και χρησιμοποίησαν τη μονή ως ορμητήριο για συμπλοκές με τον Ιμπραήμ.
~ 1932: Η μονή διαθέτει μόνο δέκα μοναχούς, ενώ 25 χρόνια πριν είχε τριάντα πέντε μοναχούς.
~ 1944: Στις 20 Ιουλίου σφαγιάστηκε ο Ηγούμενος Γερμανός Παπαδόπουλος από τους Συμμορίτες, πλησίον του χωριού Καρδαρά.
~ Η μονή γιόρταζε, για άγνωστο λόγο, εκτός από τον άγιο Νικόλαο και τον άγιο Κωνσταντίνο. Σε αυτή τη γιορτή της άνοιξης μαζεύονταν οι κάτοικοι από τα γύρω χωριά και οι ανύπαντροι διάλεγαν εκείνη την γιορτινή μέρα του Μάη τη γυναίκα που θα έπαιρναν.
~ Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Βαρσών είναι από τα παλαιότερα του Μοριά. Η αρχαιότερη μνεία της μονής (23 Φεβρουαρίου 1089) βρίσκεται στον υπ’ αριθ. 180 κώδικα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο φύλλο 176α . Η χρονολογία ίδρυσης της μονής κατά την παράδοση και κατά την επιγραφή που βρίσκεται εντοιχισμένη στην είσοδο του νάρθηκα, είναι το έτος ΑΛ (=1030). Ας σημειωθεί όμως ότι η από γεννήσεως Χριστού χρονολόγηση δεν εφαρμοζόταν από τους βυζαντινούς και είναι πολύ νεώτερη.
~ Εάν αποδεχτούμε ως ορθή την ταύτιση της μονής του Αγίου Νικολάου της Βάλτας από τον Ν. Βέη, στο χειρόγραφο κώδικα 180 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας προς τη μονή του Αγίου Νικολάου Βαρσών, έχουμε μνεία της μονής αυτής το 1089. Σύμφωνα με την μεταγενέστερη επιγραφή του νάρθηκα, η μονή ιδρύθηκε ακόμα παλιότερα, το 1030. Η σύμπτωση πάντως των δύο αυτών πηγών επιτρέπει την υπόθεση ύπαρξης μονής τον 11ο αιώνα, από το οποίο δεν διατηρείται τίποτε.
~ Δεύτερη μνεία της μονής έχουμε σε ελλιπή επιγραφή, πάνω σε κιονίσκο, η οποία είναι αποδοσμένη σε πεζό λόγο και αναφέρει τα μοναστηριακά κτήματα ενός μετοχιού της μονής στο θέμα του Αρακλόβου (το ομώνυμο κάστρο βρίσκεται στην θέση Χρυσούλι πάνω από το χωριό Μίνθη Ζαχάρως στην Ηλεία. Πιθανώς η επιγραφή αυτή να αναφέρεται στη Σκήτη του Αγίου Νικολάου που σώζεται και σήμερα, πάνω από τον Αλφειό και γίνεται λόγος για κατοχύρωση κτήσης από αφιέρωση στη μονή Βρασών, η οποία πιθανώς λόγω αναγραμματισμού είναι η μονή Βαρσών. Ο μελετητής Ν. Βέης θεωρεί ότι η επιγραφή μπορεί να αναχθεί σε εποχή παλαιότερη του 15ου αιώνα. Στα χρυσόβουλα του Μυστρά και σε ανάλογα επιγραφικά χαράγματα, βρίσκονται παρεμφερείς τύποι κατοχύρωσης αφιερώσεων και κτήσεων την περίοδο του 13ου και 14ου αιώνα. Η αναφορά σε μετόχι της μονής Βαρσών και μάλιστα εκτός των στενών γεωγραφικών της ορίων, η οποία μπορεί να χρονολογηθεί στον 14ο-15ο αιώνα, παρέχει ένα σημαντικό στοιχείο για τη λειτουργία της μονής αυτή την εποχή.
~ Άλλη επιβεβαίωση της παλαιότητας της μονής έχουμε από σιγίλλιο του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου Β΄, το Μάϊο του 1594, αλλά επειδή είχε υποστεί μεγάλη φθορά, εκδόθηκε νέο σιγίλλιο που βρίσκεται στο αρχείο της μονής, σε περγαμηνή διαστάσεων 0,352 x 0,275 μ. Από το σιγίλλιο αυτό φαίνεται ότι η μονή ήταν ανέκαθεν σταυροπηγιακή (είχε δηλαδή στα θεμέλιά της σταυρό που οι κτήτορές της παρέλαβαν από το Πατριαρχείο), αλλά κάποια εποχή ερημώθηκε. Σύμφωνα με το ίδιο σιγίλλιο -δεν αναφέρεται ακριβής ημερομηνία- η μονή κάποια στιγμή -από το 1460 έως το 1594- ανακαινίσθηκε και απέκτησε 17 μοναχούς.
~ Πότε καταστράφηκε το βυζαντινό μοναστήρι του 11ου αιώνα παραμένει άγνωστο. Ερειπώθηκε ή έγινε μια ξαφνική καταστροφή του ναού ή ολόκληρης της μονής; Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι ξανακτίστηκε πάλι μέσα στη βυζαντινή περίοδο. Άλλοι μιλούν για το τέλος του 16ου αιώνα, όπως μας πληροφορεί επιγραφή για τα κελλιά, οπότε κτίστηκε μαζί και ο ναός, αφού η πλάκα εντοιχίστηκε στο ιερό του. Ο Ν. Μουτσόπουλος θεωρεί το ναό κτίσμα των αρχών του 17ου αιώνα, ενώ ο Τ. Γριτσόπουλος τον θεωρεί σύγχρονο με το κτίσιμο των κελλιών (1597).
~ Συμπερασματικά από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, παραμένει αναπάντητο το ερώτημα αν η μονή του Αγίου Νικολάου της Βάλτας του 1089 και η βυζαντινή μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών είναι η ίδια μονή, εμφανιζόμενη με δύο επωνυμίες, περίπου στην ίδια θέση και αφιερωμένες στον ίδιο άγιο. Η Βάλτα ετυμολογικά παραπέμπει στη λέξη «βάλτος», που όντως υπάρχει στην περιοχή, ενώ οι Βάρσες στο σιγίλλιο του 1594 αναφέρονται ως βουνό, στοιχείο που δείχνει ότι η επωνυμία της μονής στις αναφερθείσες περιπτώσεις δεν συμπίπτει. Ωστόσο, είναι δυνατόν τα δύο μοναστήρια να σχετίζονται μεταξύ τους και το αρχικό μοναστήρι, ύστερα από εγκατάλειψη σε δύσκολη περίοδο, να εμφανίστηκε σε μεταγενέστερη εποχή πάλι αφιερωμένο στον ίδιο άγιο, αλλά με παραλλαγμένη επωνυμία.
~ Η παραλλασσόμενη επωνυμία πιθανώς προϋποθέτει διάλυση και ερήμωση της μονής για μακρύ χρονικό διάστημα, ώστε να λησμονηθεί η αρχική επωνυμία της. Από την επιγραφή στον κιονίσκο και την αναφορά στο μετόχι της μονής μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι την περίοδο ως τα μέσα περίπου του 15ου αιώνα η μονή λειτουργούσε ως μονή Βρασών, γεγονός που δείχνει ότι η μετονομασία είχε συντελεστεί και ότι το όνομα του αγίου -προφανώς διατηρημένο στην παράδοση ή ως τοπωνύμιο της περιοχής- ξαναδόθηκε στο μοναστήρι. Εντελώς αδιευκρίνιστο παραμένει εάν η μονή κατείχε πάντοτε την ίδια θέση που έχει και σήμερα ή το αρχικό μοναστήρι βρισκόταν αλλού.
1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
~ Η πόρτα της μονής, η κύρια είσοδος, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά και οδηγεί μέσα από το καμαροσκέπαστο «διαβατικό», στο προαύλιο του Αγίου Νικολάου. Ο φρουριακός χαρακτήρας της μονής είναι έκδηλος, καθώς η μονή οργανώνεται σε διάφορα επίπεδα λόγω της μορφολογικής διαμόρφωσης του εδάφους.
~ Οι αυλές χωρίζονται σε τρία επίπεδα – βαθμίδες. Στο βόρειο μέρος (δεξιά του εισερχόμενου) υπάρχει τριώροφη πτέρυγα, στην οποία βρίσκονται η Τράπεζα, το Αρχονταρίκι και το Δεσποτικό. Επίσης, τριώροφη πτέρυγα υψώνεται και στα δυτικά, όπου βρίσκεται το Ηγουμενείο και οι κοιτώνες των μοναχών. Γύρω τα διάφορα κτήρια σχηματίζουν ένα παραλληλόγραμμο. Στο μεσαίο επίπεδο οικοδομήθηκε το καθολικό, ο ναός του Αγίου Νικολάου, παράλληλα προς τον αναλημματικό τοίχο. Παχύ ασβεστοκονίαμα, έχει καλύψει την τοιχοποιία του ναού.
2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ
~ Το πρώτο καθολικό της μονής διατηρήθηκε μέχρι και τον 15ο αιώνα. Μαρτυρία για το ναό αυτό υπάρχει στον υπ’ αρ. 180 Κώδικα της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (έτος 1089). Μετά την καταστροφή του κτίστηκε το σημερινό καθολικό, το οποίο ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Όπως προαναφέρθηκε, ο Ν. Μουτσόπουλος πιστεύει ότι το καθολικό χρονολογείται στις αρχές του 17ου αιώνα, ενώ ο Τ. Γριτσόπουλος το θεωρεί σύγχρονο με το κτίσμα των κελλιών (1597). Ο ναός έχει εσωτερικές διαστάσεις: 9,60 x 6,61 μ. Ο νάρθηκάς του είναι νεότερης κατασκευής, έχει διαστάσεις: 3.00 x 5.90 μ. και στεγάζεται με ημικυλινδρικό θόλο.
~ Το ιερό βήμα στεγάζει καμάρα σχηματιζόμενη από την προέκταση της ανατολικής ημικυλινδρικής κεραίας του σταυρού, ενώ τα διαμερίσματα της πρόθεσης και του διακονικού καλύπτονται με ημικυλινδρικούς θόλους, των οποίων ο άξονας βαίνει παράλληλα προς τον άξονα του ναού. Ο ναός φέρει τρεις τρίπλευρες αψίδες ιερού. Η κατασκευή στο ιερό προδίδει διαφορετική εποχή.
~ Ο τρούλος του ναού εγγράφεται εντός ορθογωνίου, του οποίου οι πλευρές ποικίλουν ως προς τις διαστάσεις· τα τέσσερα γωνιακά διαμερίσματα του ναού, διαστάσεων 1,35/1,40Χ1,93μ., καλύπτονται με ελλειψοειδείς ασπίδες επί λοφίων. Ο τρούλος δεν διατηρεί πλέον την αρχική του μορφή. Σε φωτογραφία των μέσων του περασμένου αιώνα, η οποία βρίσκεται στο αρχείο της μονής, διακρίνεται ο τρούλος πριν επιχριστεί με παχύ ασβεστοκονίαμα, καθώς και τα κελλιά της δυτικής πτέρυγας πριν την ανακατασκευή.
~ Σε επίσκεψη του, το 1948, στο χώρο της μονής, ο Ν. Μουτσόπουλος διαπίστωσε ότι το καθολικό δεν είχε επιχριστεί για δεύτερη φορά και μάλιστα το τύμπανο του οκταγωνικού τρούλου διέσωζε τη δομή του από ισόδομους ορθογώνιους ασβεστόλιθους και τη χαρακτηριστική οδοντωτή ταινία, κατά τα σημεία του ορίζοντα και λίγο πιο κάτω από την κορυφή των ορθογωνίων ανοιγμάτων. Το γείσο του τυμπάνου του τρούλου κοσμούσε διπλή σειρά οδοντωτών ταινιών, από τις οποίες η ανώτερη εξείχε. Το 1958 ο ναός είχε καλυφθεί εξ ολοκλήρου με παχύ ασβεστοκονίαμα, γεγονός που επέφερε αλλοίωση στη μορφή του. Η νότια πλευρά του ναού, που είναι πλησιέστερη προς τους υπερκείμενους βράχους, έχει διατηρήσει την αρχική της διαμόρφωση.
~ Η κάλυψη του κυρίως ναού ακολουθεί το κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας εφαρμοζόμενο σύστημα, κατά το οποίο η δικλινής στέγη, που καλύπτει την ανατολική και δυτική κεραία του σταυρού, συνεχίζεται καλύπτοντας και τα γωνιαία διαμερίσματα. Από την δικλινή αυτή στέγαση εξέχει μόνο η εγκάρσια κεραία του σταυρού, που καλύπτεται επίσης με δικλινή στέγη. Το τέμπλο του ναού χρονολογείται στον 17ο ή 18ο αιώνα και είναι λαϊκής τέχνης.
~ Συγκρίνοντας τις εσωτερικές διαστάσεις του καθολικού του Αγίου Νικολάου με ναούς του σύνθετου τετρακιόνιου τύπου της Γορτυνίας, παρατηρείται ότι σε γενικές γραμμές αυτοί οι ναοί παρουσιάζουν μεταξύ τους μεγάλη ομοιότητα. Ιδιαίτερα το καθολικό της Νέας Μονής Φιλοσόφου έχει τις ίδιες περίπου διαστάσεις: 9.20 x 6.40μ., όμως εμφανίζει ορισμένες παραλλαγές ιδίως στην εξωτερική διαμόρφωση των κογχών της πρόθεσης και του διακονικού, οι οποίες εγγράφονται στο πάχος της ανατολικής τοιχοποιίας. Η κυκλική επίσης διαμόρφωση του τυμπάνου του τρούλου της Νέας Μονής Φιλοσόφου προδίδει μεταγενέστερη εποχή της κατασκευής του οκταγωνικού τυμπάνου του Αγίου Νικολάου.
ΓΛΥΠΤΙΚΗ
~ Στις κόγχες του καθολικού και σε άλλα σημεία του έχουν εντοιχιστεί ατάκτως διάφορα τμήματα από αρχαιότερο βυζαντινό ή άλλο κτίσμα (spolia): ανάγλυφα θωράκια, κιονίσκοι και επίκρανα κιόνων από ψαμμίτη, ανάγλυφα με παραστάσεις, με επιγραφές, με χρονολογίες, αλλά και κεραμεικά πινάκια (σκυφία). Το υλικό αυτό και άλλο, διάσπαρτο στα κελλιά και στο προαύλιο, χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή και υστεροβυζαντινή περίοδο (κυρίως 11ος -13ος αιώνας) και βεβαιώνει την ύπαρξη προγενέστερου ναού, αν όχι στην ίδια θέση που έχει κτισθεί το σημερινό καθολικό, τουλάχιστον σε κοντινή στη μονή θέση.
~ Επίσης, στο χώρο της μονής έχουν εντοπιστεί αρχαία μέλη: πωρολιθική επιτύμβια στήλη εντοιχισμένη στο νότιο τοίχο του καθολικού, καθώς και δύο ιωνικά κιονόκρανα, στο ένα εκ των οποίων στηρίζεται κίονας του κυρίως ναού.
ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
~ Οι τρεις ημικυκλικές κόγχες του ιερού βήματος, της πρόθεσης και του διακονικού διαμορφώνονται εξωτερικά τρίπλευρες. Στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος και στο πλαίσιο του παραθύρου, στο ανώτερο σημείο του αριστερού τμήματος, ύψους 0,56μ., υπάρχει επιγραφή από πέντε στίχους χαραγμένη σε ψαμμίτη.
~ Δυστυχώς, λόγω της θέσης στην οποία βρίσκεται εντοιχισμένη η επιγραφή, δεν είναι εφικτό να αναγνωστεί το τέλος του τρίτου και του πέμπτου στίχου. Η επιγραφή πάντως γράφτηκε προ της εντοιχίσεως του αναγλύφου, στην θέση αυτή ή σε άλλη θέση. Αυτό συμπεραίνουμε εκτός των άλλων και από το ότι οι στίχοι της επιγραφής βρίσκονται σε κατακόρυφη θέση και όχι σε οριζόντια. Συνεπώς το τμήμα τουλάχιστον της κόγχης του Ιερού Βήματος πρέπει να είναι μεταγενέστερο του 1597.
~ Στον κυρίως ναό το εικονογραφικό πρόγραμμα χωρίζεται σε τρεις οριζόντιες ζώνες. Στην πρώτη ζώνη από κάτω, στους μακρούς και το δυτικό τοίχο απεικονίζονται ολόσωμοι ιεράρχες, προφήτες, απόστολοι, ασκητές, κλπ. Στη δεύτερη ζώνη εικονίζονται μαρτύρια αγίων. Στο δυτικό τοίχο το «Πάσα Πνοή» ιδιαίτερα εκτεταμένο, στον βόρειο τοίχο παραστάσεις από τον βίο και τα θαύματα του τιμώμενου αγίου Νικολάου. Επί των πεσσών διάφορες μορφές και στηθάρια. Την τρίτη ζώνη καταλαμβάνει ο Ακάθιστος Ύμνος. Στις σταυροκαμάρες, παραστάσεις από τον Βίο και τα Θαύματα του Ιησού.
~ Τα συνήθη θέματα έχουν τη θέση τους στους χώρους του ιερού κατά ζώνες. Σε σχετικά καλή κατάσταση διατηρούνται θέματα της Παλαιάς Διαθήκης, μορφές ιεραρχών και αποστόλων σε ποικίλες στάσεις μέσα στις κόγχες, στους τοίχους, στους θόλους και στους πεσσούς, αλλά και μαρτύρια αγίων. Στον τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας, που περιβάλλεται από διακοσμητική ζώνη και στην κεντρική αψίδα η Πλατυτέρα ένθρονη.
~ Η κατάσταση των τοιχογραφιών που χρονολογούνται τον 16ο - 17ο αιώνα είναι καλή, αν και έχουν καλυφθεί με στρώμα αιθάλης και έχουν δεχτεί κατά καιρούς επιζωγραφίσεις και νεότερες επιδιορθώσεις. Ορισμένες περιοχές των τοιχογραφιών, κυρίως στο κατώτερο τμήμα τους, έχουν επιχριστεί με βερνίκι, το οποίο εμφανίζει έντονη οξείδωση. Τέλος, σχεδόν όλες οι τοιχογραφημένες επιφάνειες φέρουν άλατα.
~ Το καλοκαίρι του 1999 πραγματοποιήθηκαν ορισμένες εργασίες συντήρησης στο ανώτερο τμήμα των τοιχογραφιών.
ΕΓΓΡΑΦΑ
~ Από το σωζόμενο αρχείο και τον κώδικα της μονής έχουμε διαδοχικές μαρτυρίες της μοναχικής αδελφότητας κατά τον 18ο αιώνα, τόσο στη φροντίδα συντηρήσεως όσο και στην αύξηση των κτιριακών συγκροτημάτων, αλλά και ζητημάτων εσωτερικής φύσεως. Στη μονή υπάρχουν χειρόγραφα του 1700-1800, σιγίλλια πατριαρχών και τουρκικά. Επίσης, η μονή διαθέτει 25-30 συντηρημένα παλαιά βιβλία με καταλόγους των μοναχών και της κτηματικής περιουσίας της μονής. Ανάμεσα στα 381 έγγραφα της μονής Βαρσών υπάρχουν πάρα πολλά με πρακτικά δημοπρασιών. Γενικά το μοναστήρι είχε πολλούς πλειστηριασμούς και εκποιήσεις κτημάτων του.
~ Από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που μας δίνουν τα έγγραφα των Γ.Α.Κ. είναι και η έκθεση του μηχανικού της Οδοποιΐας Τριπόλεως Α. Μομφεράτου: πρόκειται για έναν πρόχειρο προϋπολογισμό δαπανών για την ανακαίνιση πρώτα ενός μετοχιού της μονής Βαρσών στην Τρίπολη, με αναλυτική καταχώρηση και σχεδιάγραμμα πρόσοψης και κάτοψης της διώροφης κατοικίας του, με ημερομηνία 15 Αυγούστου 1850 και για έναν προϋπολογισμό δαπανών για την επισκευή της μονής, στον οποίο καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια τα κτίρια, όπως διατηρούνταν κατά το έτος 1852.
ΚΕΙΜΗΛΙΑ
~ Στη μονή Αγ. Νικολάου Βαρσών φυλάσσονται φορητές εικόνες, ιερά άμφια και λείψανα αγίων, όπως των νεομαρτύρων Δημητρίου και Παύλου, πολιούχων Τριπόλεως. Επίσης, φυλάσσονται:
α) Τμήμα τιμίας κάρας της αγίας Παρασκευής, που φυλάσσεται σε αργυρή λειψανοθήκη που φέρει την χρονολογία «1689».
β) Τμήμα του ιερού λειψάνου του ποδός του μικρότερου σε ηλικία μάρτυρα Αγίου Κηρύκου, ο οποίος μαρτύρησε σε ηλικία τριών ετών μαζί με τη μητέρα του, την Ιουλίττα.
γ) Τεμάχιο του ιερού λειψάνου του αγίου Νικηφόρου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.
δ) Τεμάχια ιερών λειψάνων διαφόρων μαρτύρων της Εκκλησίας, όπως των αγίων: Τρύφωνα, Γεωργίου, Χαραλάμπους κ.ά. σε δύο μικρές λειψανοθήκες.
ε) Λείψανα των «εν τη Ιερά Λαύρα του Αγίου Σάββα αναιρεθέντων πατέρων» φυλασσόμενα σε ξύλινη λειψανοθήκη.
στ) Τεμάχιο ιερού λειψάνου της αγίας μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας, το οποίο διεσώθη από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο ναό της αγίας στην Τρίπολη κατά το έτος 1987.
- Αντωνακάτου Ντ.- Μαύρος Τ., Ελληνικά Μοναστήρια, Πελοπόννησος, Μονές Αρκαδίας, τ. Β΄, Αθήνα 1979, σ. 31-38.
- Ν. Βέης, «Βυζαντιναί Επιγραφαί Γορτυνίας», Βυζαντινά Χρονικά , 1904, σ.66.
- Γριτσόπουλος T. A., «Η Εκκλησία της Πελοποννήσου μετά την Άλωσιν», E.E.B.Σ. 29 (1959), σ. 302-306.
- Γριτσόπουλος Τ. Α., «Τα Μοναστήρια της Αρκαδίας», Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965, σ. 177-178.
- Κόντη Β., «Ιστορική Γεωγραφία της Αρκαδίας (395 –1209)», Σύμμικτα 6 (1985), σ. 111-112.
- Λέκκος Ε. Π., Τα Μοναστήρια του Ελληνισμού, τ. Β΄, Αθήνα 1998, σ. 70.
- Μουτσόπουλος Ν.Κ., Αι παρά την Τρίπολιν μοναί Γοργοεπηκόου, Βαρσών και Επάνω Χρέπας, Ε.Ε.Β.Σ., έτος ΚΘ΄, 1959, σ. 416-435.
- Παπαγιάννης Αθ., Ιστορία της Νεστάνης Αρκαδίας, τ. 1, Αθήνα 2001, σ. 285-288.
- Σαραντάκης Π., Αρκαδία, τα μοναστήρια και οι εκκλησίες της, Οδοιπορικό 10 αιώνων , Αθήνα 2000, σ. 31-34.
- Αρχ. Χρυσοστόμου Σκλήφα Ηγουμένου, Η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου των Βαρσών, Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας, Τρίπολη 1996.
*** Άλλες Ιερές ιστορικές Μονές Ιερά Μητρόπολης Μαντινείας και Κυνουρίας
1.- Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών2.- Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς
3.- Ιερά Μονή Αγ. Νικολάου Σίντζας
4.- Ιερά Μονή Άγιου Νικόλαου Καλτεζών
5.- Ιερά Μονή Γοργοεπηκόου Νεστάνης
6.- Ιερά Μονή Παναγίας Αρτοκώστα
7.- Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας
8.- Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου
9.- Ιερά Μονή Παναγίας Ελώνης
10.- Ιερά Μονή Παναγίας Κανδύλας
11.- Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσας Βλαχέρνας
12.- Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου Μαλεβής
13.- Ιερά Μονή Λουκούς (Μεταμόρφωσης του Σωτήρος).-
****
*** VIDEO .... Από ημερήσια εκδρομή 17-08-2014 :
1~ Κήρυγμα στον Ι Ν Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας 17/08/2014 : http://youtu.be/mwqNWSyECL8 ,
2~ Εκδρομή και ενημέρωση με 17/8/2014 : http://youtu.be/KoXpJ79FKLY ,
3~ ΕΚΔΡΟΜΉ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΈΣ ΚΑΙ ΣΧΌΛΙΑ 17/8/2014: http://youtu.be/DRWslJHcXcc ,
4~ Εκδρομή και όμορφες ενημερώσεις 17/8/2014 : http://youtu.be/kxVu66hgiNc ,
ΤΕΓΕΑ Αρκαδίας :
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Η ονομασία Τεγέα ετυμολογικά έχει σχέση με το τέγος [στέγη], είναι δηλαδή πόλη στεγασμένη, περιφραγμένη.
Αρχικά ήταν μία μικρή κωμόπολη, η οποία όμως κατάφερε να επιβληθεί πολιτικά στους γειτονικούς οικισμούς και να τους συσπειρώσει γύρω από τη λατρεία της Θεάς Αλέας, η οποία αργότερα ταυτίστηκε με την Αθηνά.
Ιδρύθηκε από τον βασιλιά Αλέο. Στη θέση της Αρχαίας Τεγέας βρίσκεται σήμερα το χωριό Αλέα.
Η Τεγέα μαζί με την Μαντινεία ήταν οι δύο σπουδαιότερες πόλεις της Αρκαδίας κατά την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι μύθοι θέλουν την Τεγέα να παίρνει μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και στον πόλεμο της Τροίας με αρχηγό τον βασιλιά Αγαπήνορα.
Ο Παν, η θεά Αλέα, η ποιήτρια Αννύτη, ο ιστορικός Αρίαιθος, η Διοτίμα, πρόσωπα μυθικά ή υπαρκτά επηρέασαν τη ζωή & τη δράση των Τεγεατών στη μεγάλη ιστορική τους πορεία.
Οι Τεγεάτες διακρίθηκαν σαν ιδρυτές αποικιών όπως στην Kρήτη, στην Κύπρο και αλλού.
Μια μακροχρόνια πορεία, σημαδεμένη από εσωτερική & εξωτερική μετανάστευση, γεμάτη από σκληρούς αγώνες για επικράτηση, πρόοδο & επιβίωση.
Η περιοχή της Τεγέας είναι κατ’ εξοχήν αγροτική. Ο κάμπος της είναι από τους πιο εύφορoυς της Αρκαδίας, γεμάτος περιβόλια, κήπους, αμπελώνες και χωράφια με καλλιέργειες.
Ονομαστά είναι τα γεωργικά της προϊόντα: κεράσια, βύσσινα, μήλα, πατάτες, σκόρδα και οι τοπικές ποικιλίες αμπέλου.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ - ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΧΩΡΟΙ
1. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας, στην Αλέα, στο οποίο εκτίθενται γλυπτά του Παριανού Σκόπα από το Ναό της Αλέας Αθηνάς & ευρήματα από την Αρχαία Τεγέα.
2. Τα ερείπια του Ναού της Αλέας Αθηνάς, στην Αλέα, που ήταν από τους λαμπρότερους ναούς της Πελοποννήσου & ο δεύτερος σε μέγεθος.
3. Η Επισκοπή με:
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ - ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΧΩΡΟΙ
1. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας, στην Αλέα, στο οποίο εκτίθενται γλυπτά του Παριανού Σκόπα από το Ναό της Αλέας Αθηνάς & ευρήματα από την Αρχαία Τεγέα.
2. Τα ερείπια του Ναού της Αλέας Αθηνάς, στην Αλέα, που ήταν από τους λαμπρότερους ναούς της Πελοποννήσου & ο δεύτερος σε μέγεθος.
3. Η Επισκοπή με:
- το Ρωμαϊκό θέατρο , τμήμα αρχαίας αγοράς, μωσαϊκά δάπεδα από την παλαιοχριστιανική Βασιλική, υπολείμματα μεσαιωνικών τειχών κλπ.
- το Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου από τα καλύτερα μνημεία βυζαντινής τέχνης με αγιογράφηση του Αγήνορα Αστεριάδη, ο οποίος είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια του Ρωμαϊκού θεάτρου.
- το Λαογραφικό Μουσείο, που έχει ιδρυθεί από τον Τεγεατικό Σύνδεσμο & λειτουργεί στο κτίριο της παλιάς Οικοκυρικής Σχολής.
- το πάρκο του Τεγεατικού Συνδέσμου, όπου μπορούμε να διαβάσουμε σε μαρμάρινη εντοιχισμένη πλάκα την απόφαση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής για τη μεταφορά της Ολυμπιακής Φλόγας κάθε 4 χρόνια από την Αρχαία Ολυμπία στη διοργανώτρια χώρα.
4. Τα ερείπια του αρχαίου ιερού της Αρτέμιδος της Κνακεάτιδος, μεταξύ των χωριών Μαυρίκι & Βέρβαινα.
5. Τα ερείπια του ιερού της Δήμητρος & της Κόρης της, στο χωριό Aγιος Σώστης.
6. Η Λίμνη Τάκα, σημαντικός υδροβιότοπος με οδική πρόσβαση από τα χωριά Βουνό & Κερασίτσα.
7. Οινοποιεία, στις Ρίζες, στη Μαγούλα, στην Κερασίτσα.
5~ΤΕΓΕΑ Αρκαδίας ενημέρωση 17/8/2014 : http://youtu.be/E7538gsMuUo ,5. Τα ερείπια του ιερού της Δήμητρος & της Κόρης της, στο χωριό Aγιος Σώστης.
6. Η Λίμνη Τάκα, σημαντικός υδροβιότοπος με οδική πρόσβαση από τα χωριά Βουνό & Κερασίτσα.
7. Οινοποιεία, στις Ρίζες, στη Μαγούλα, στην Κερασίτσα.
*** ΝΑΥΠΛΙΟ : σε λίγες γραμμές ,.....2014
~ Ένας τόπος ξεχωριστός, μυστικιστικός, ευλογημένος, γεμάτος φυσικές ομορφιές και πολιτισμό, που αιώνες τώρα, συνεχίζει να ανθίζει και να γοητεύει κάθε επισκέπτη, που χωρίς να το αντιλαμβάνεται, μυείται στο Κάλλος, την Αρμονία, αλλά και στο Όνειρο που μπροστά του γίνεται πραγματικότητα. Ο τόπος του είναι αυθεντικός και αυτή είναι η μαγεία της αναζήτησης, του κάθε οδοιπόρου που θα επισκεφθεί το Ναύπλιο.
~ Ο γιος του Ποσειδώνα, ο Ναύπλιος, το έχτισε δίνοντας το όνομά του και η μνήμη αυτή ήταν ο πρώτος κρίκος στη μεγάλη πολιτιστική αλυσίδα της Ιστορίας του, που δεν φτάνουν τα 850 σκαλοπάτια του Κάστρου του Παλαμηδίου για να την μετρήσουν.
~ Η «Νάπολη της Ανατολής» όπως το ονόμασαν οι Ενετοί θαλασσοκράτες, άπλωσε τις ρίζες της, με σεβασμό στην ιστορικότητά του και το σημερινό Ναύπλιο, πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδος το 1828, με την άφιξη του Καποδίστρια, εξακολουθεί να κοσμείται με όλα τα παραδοσιακά του στοιχεία, ανέγγιχτα από το χρόνο.
~ Το σημείο αναφοράς της πόλης, το Μπούρτζι, συνεχίζει να κρατά ζωντανούς τους θρύλους, πολυφωτισμένη παρουσία στον Αργολικό Κόλπο, χτισμένο πάνω στο μικρό νησάκι των Αγίων Θεοδώρων.
Χειμώνα-καλοκαίρι, το σεργιάνι στα γραφικά δρομάκια του Ψαρομαχαλά, στην Πλατεία Συντάγματος που δείχνει ανέγγιχτη από τα χρόνια, αλλά και οι βόλτες στις κοντινές ακρογιαλιές του και τις περίφημες αμμουδιές που αποτελούν μόνιμη απόλαυση για όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις.
Είναι τόσα πολλά, είναι τόσο ωραία όλα τα αξιοθέατα στο Ναύπλιο, που δεν μπορεί κανείς παρά να ξαναγυρίσει για να συνεχίσει να ζει το γοητευτικό όνειρο που το Ανάπλι του προσφέρει, μέσα από τους στενούς και φαρδείς του δρόμους, τις μεγάλες-παλιές και μικρές-καινούργιες πλατείες, τις Οθωμανικές Κρήνες που στολίζουν τα ενετικά, τα νεοκλασικά και τα καινούργια του κτίρια, όλα γοητευτικά αρχιτεκτονικά κοσμήματα.
Πρωταγωνίστρια η Πόλη του Ναυπλίου στη θέα, ατενίζει τον Αργολικό Κόλπο και τα βουνά της Ανατολικής Πελοποννήσου, ενώ οι μυρωδιές από τα νυχτολούλουδα συνοδεύουν κάθε επισκέπτη στο νυχτερινό γεμάτο ζωή σεργιάνι στα σοκάκια, προσφέροντάς του έναν ανεπανάληπτο ερωτισμό για την Ωραία Πόλη που τον έχει στιγματίσει! Πριν ακόμα φύγεις από το Ναύπλιο, ξέρεις πως γρήγορα θα ξαναγυρίσεις.
7~Διαδρομή από Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών προς Νεοχώρι Αρκαδίας 17/8/2014 : http://youtu.be/4oUpmaB6gzU ,
8~ Εκδρομή και αναφορές ενημερώσεις 17/08/2014: http://youtu.be/012_wtpLKQU ,
9 ~ Ι Μ Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας 17/8/2014 : http://youtu.be/LdeKkNph5dg ,
10 ~Εκδρομή και ενημερώσεις μάθησης 17/8/2014 : http://youtu.be/Q_WJFnBz668 ,
11 ~ Μονή Καρακάλου 2014: http://youtu.be/jkulUD9NOF0 ,
11~ Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας αφήγηση 17/08/2014 : http://youtu.be/XaQM_vcwr38 ,
12~ Εκδρομή και αφήγηση μάθησης 17/08/2014 : http://youtu.be/Hv-T7dGtGk8 ,
13~Ι Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών 17/08/2014 : http://youtu.be/tDio1tcCfqI ,
14~ Ι Μ Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας εκδρομείς 2014 : http://youtu.be/FIBT2AZrbS8 ,
15~ ΑΣΤΡΟ Κυνουρίας αφήγηση 17/08/2014: http://youtu.be/HpC-LJcAahs ,
16~Ι Μ Λουκούς Σωτήρος στο Άστρο Κυνουρίας αφήγηση 2014: http://youtu.be/azsE4dLRluc ,
17~ ΣΤΕΝΟ Αρκαδίας 2014 : http://youtu.be/TaUxRwfRWZU ,
18~Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών Αρκαδίας 17/8/2014: http://youtu.be/9NPLQkesUmQ ,
19~ Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών Θ Λειτουργία 17/8/2014 : http://youtu.be/UBNmLcBVLXY ,
20~Ι Μ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΑΡΣΩΝ ΑΡΚΑΔΙΑΣ 2014: http://youtu.be/GcLTX0Je41A ,
21~ Ι Μ Αγίου Νικολάου Βαρσών Νεοχωρίου 17/8/2014 : http://youtu.be/Kk_ZJ-ghAFE ,
Φωτογραφίες από εργασίες περάτωσης γέφυρας Τσακώνας Ν. Μεσσηνίας 17-8-2014 :
***
***
BINTEOΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
...ΒΙΝΤΕΟΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ:
http://www.youtube.com/stamos01 , 3614 video.-
http://www.youtube.com/stamatios01 , = 1984 video.-
http://www.youtube.com/vlasiskal , = 1995 video.-
Σύνολον 7593 βίντεο .-
https://www.facebook.com/profile.php?id=1037492258 , 270 https://www.facebook.com/stamatios.n.skoulikas ,
~** http://www.twitter.com/stamos01/
~* https://www.facebook.com/groups/1457837701152462/ , ΑΧΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ Μέλη ,
~** https://www.facebook.com/groups/501422786670498/ , Αμφικτυονία-Amphictyonic League Ελληνισμού .-
~* http://www.siatista.info/ .- ΣΙΑΤΙΣΤΑ .-
~ https://www.facebook.com/groups/adieksodosnews/ , Αγγελος Πολύζος .-
~ https://www.facebook.com/ancientmessini , Αρχαία Μεσσήνη ….
~ https://www.facebook.com/groups/758309067562640/ Αγρίνιο Ενημέρωσης .-
~ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙ και ΜΟΝΑΧΟΙ από το Αρφαρά Μεσσηνίας Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014 : http://arfaramessiniasgreece.blogspot.gr/2014/07/24-2014.html ,
~ Άρωμα ενημέρωσης Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014 : http://asterasarfaron2011.blogspot.gr/2014/07/24-2014.html , .- ~ Άρωμα ενημέρωσης Παρασκευή 25 Ιουλίου 2014 : http://arfara-messinia-stamos-stamos.blogspot.gr/2014/07/25-2014.html , .-
~ Άρωμα από το αγιάζι της ενημέρωσης 26 Ιουλίου 2014 : http://stamos-stamoskalsnsblogspotcom.blogspot.gr/2014/07/26-2014.html , .-
~ Άρωμα Ελλάδας ΣΑΛΑΜΙΝΑ ημερήσια εκδρομή Κυριακή 27-07-2014 : http://arfaramessiniasgreece.blogspot.gr/2014/07/27-07-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Δευτέρα 28 Ιουλίου 2014 : http://vlasisarfarablogspot.blogspot.gr/2014/07/28-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Τρίτη 29 Ιουλίου 2014 : http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2014/07/29-2014.html , .-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Τετάρτη 30 Ιουλίου 2014 : http://vlasiosarfara.blogspot.gr/2014/07/30-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 31 Ιουλίου 2014 : http://arfara-messinias-stamos.blogspot.gr/2014/07/31-2014.html , .-
~
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Παρασκευή 01 Αυγούστου 2014 : http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/08/01-2014.html , .-
~ Επιλογές Θεμάτων Παρασκευή 01 Αυγούστου 2014 : http://arfara-messinia-stamos.blogspot.gr/2014/08/01-2014.html ,
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσής Σάββατο 02 Αυγούστου 2014 : http://stamos-dynami.blogspot.gr/2014/08/02-2014.html , .-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Κυριακή 03 Αυγούστου 2014 : http://arfara-messinias-stamos-2010.blogspot.gr/2014/08/03-2014.html , .-
~ Επιλογές Θεμάτων Κυριακή 03 Αυγούστου 2014 : http://snsarfara-stamos-dynami.blogspot.gr/2014/08/03-2014.html , .-
~ Διαδρομές από επισκέψεις στο Άγιον Όρος
03-Αυγούστου 2014 , : http://arfara-kalamata-greece.blogspot.gr/2014/08/blog-post.html ,
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης , Τρίτη 12 Αυγούστου 2014 : http://snsstamoskal.blogspot.gr/2014/08/12-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Πέμπτη 14 Αυγούστου 2014 14 : http://dimmetoparfara.blogspot.gr/2014/08/14-2014-14.html , .-
~ Πάσχα καλοκαιριού, Κοίμηση Θεοτόκου 14,15 Αυγούστου 2014 : http://snsarfara.blogspot.gr/2014/08/1415-2014.html , .-
~ Το αγιάζι της ενημέρωσης Παρασκευή 15 Αυγούστου 2014 : http://vlasisarfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/08/15-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Σάββατο 16 Αυγούστου 2014 : http://arfara-messinias-stamos.blogspot.gr/2014/08/16-2014.html , .-
~ ΄Ομορφες σελίδες Επιλογών Σάββατο 16 Αυγούστου 2014 : http://httpdimmetoparfarablogspotcom.blogspot.gr/2014/08/16-2014.html ,.-
~ Ημερήσια εκδρομή διαδρομή Μονή Αγίου Νικολάου Βαστών Ναύπλιο Αστρο Τεγέα 17-08-2014 : http://stamos-dynami.blogspot.gr/2014/08/17-08-2014.html ,.-
~ Άρωμα στο αγιάζι της ενημέρωσης Δευτέρα 18 Αυγούστου 2014 : http://arfara-messinia-stamos.blogspot.gr/2014/08/18-2014.html ,.-
~
.png)
